|
Phường Ninh Hiệp trước đây có tên gọi là thị trấn Ninh Hòa là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của huyện Tân Định, phủ Ninh Hòa trước đây nay là thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa ngày nay, cách trung tâm thành phố Nha Trang khoảng 33 km về hướng Bắc.
Trải qua nhiều thời kỳ lịch sử, vùng đất này có những tên gọi khác nhau. Từ năm 1653, dưới thời chúa Hiền (Nguyễn Phúc Tần) vùng đất này đã trở thành nơi đóng phủ đường Thái Khang ở bờ Bắc sông Cái, thuộc làng Phước Đa, huyện đường Tân Định đóng ở bò Nam sông Cái, thuộc làng Mỹ Hiệp nay thuộc khu vực trụ sở Ủy ban nhân dân huyện Ninh Hòa và có nhiều thay đổi to lớn. Năm 1742, chúa Nguyễn Phúc Khoát thành lập dinh Bình Khang các cơ quan chức năng cua dinh Bình khang đều đóng ở làng Phước Đa, phía bắc bờ sông Cái cho đến năm 1803 thời vua Gia Long mới chuyển dinh vào Diên Khánh.Từ đó, một số địa danh xung quanh mang tên Dinh cho đến ngày nay như: sông Dinh, cầu Dinh, chợ Dinh. Như vậy, là vùng đất thị trấn Ninh Hòa đã trở thành trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội của dinh Bình Khang, phủ Thái Khang và huyện Tân Định trước đây.
Năm 1931, quốc lộ 21 nay là quốc lộ 26 từ huyện lỵ Tân Định lên Buôn Mê Thuột hoàn thành, việc buôn bán tại huyện Tân Định trở nên phồn thịnh, chính quyền thực dân Pháp đã sáp nhập 3 tổng thuộc huyện Quảng Phước trước đây vào huyện Tân Định và đổi thành phủ Ninh Hòa (tức Ninh Hòa ngày nay), Phủ lỵ Ninh Hòa đóng ở huyện đường Tân Định cũ, Từ đó, khu vực Phủ lỵ và vùng lân cận (phường Ninh Hiệp ngày nay) trở thành vùng phát triển năng động giữ vai trò quan trọng không chỉ đối với phủ Ninh Hòa, tỉnh khánh Hòa mà còn đối với cả Tây Nguyên. Năm 1949, chính quyền thực dân Pháp đổi phủ Ninh Hòa thành quận Ninh Hòa, quận lỵ Ninh Hòa đóng tại thị trấn Ninh Hòa (nay là phường Ninh Hiệp).
Năm 1954, dưới chính quyền Việt Nam Cộng Hòa (ngụy quyền Sài Gòn) bộ máy hành chính quận Ninh Hòa có những thay đổi, dưới quận là xã, đươi xã là ấp. Vùng trung tâm quận gọi là quận lỵ Ninh Hòa, khu vực quận lỵ bao gồm các cấp Mỹ Hiệp và Vĩnh Phú của xã Ninh Hiệp và ấp Phước Đa của xã Ninh Đa. Đứng đầu xã có Ủy ban hành chính, gồm một Chủ tịch, một Phó chủ tịch và ba ủy viên chuyên môn. Sau đổi Chủ tịch xã thành Xã trưởng, tất cả bộ máy làm việc tại xã đều có lương bổng, xã có ngân sách riêng. Bên cạnh Ủy ban hành chính có Hội đồng xã do dân bầu cử. Ủy ban hành chính do hội đồng xã bầu ra. Đứng đầu là ấp là ấp trưởng, các cơ quan quyền lực và hành chính của quận Ninh Hòa đống trên địa bàn xã Ninh Hiệp.
Về phía chính quyền Việt Nam dân chủ cộng hòa (chính quyền cách mạng) khi cách mạng Tháng tám thành công, tên của làng, tổng, phủ vẫn giữ nguyên như cũ. Đầu năm 1946, phủ Ninh Hòa được chia thành 6 khu kháng chiến và khu phố Ninh Hòa thuộc vùng Tây (gồm các xã Hòa Trí, Ninh Phước, Liên An, và khu phố Ninh Hòa. Từ năm 1964 khu phố Ninh Hòa thuộc huyện Nam Ninh Hòa (còn gọi là 301).
Sau ngày Miền nam được hoàn toàn giải phóng theo Quyết định số 268 –CP ngày 23 tháng 10 năm 1978 của Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thành lập thị trấn Ninh Hòa thuộc huyện Khánh Ninh, tỉnh Phú Khánh. Địa giới thị trấn Ninh Hòa gồm toàn bộ diện tích xã Ninh Hiệp, các thôn Phước Đa 1, Phước đa 2 và Phước Đa 4 của xã Ninh Đa thôn Phước lý của xã Ninh Bình, thôn Thạch thành của xã Ninh Quang, thôn Thanh Châu của xã Ninh Giang và thôn Quang Đông của xã Ninh Đông. Thị trấn Ninh Hòa (nay là phường Ninh Hiệp) là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của huyện Khánh Ninh. Như vậy tên gọi thị trấn Ninh Hòa chính thức bắt đầu từ đây và có những biến đổi phát triển to lớn. tháng 3 năm 1979 huyện Khánh Ninh được tách thành huyện Ninh Hòa và huyện Vạn Ninh thị trấn Ninh Hòa vẫn giữ nguyên địa giới hành chính như trước đây và trở thành trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của huyện Ninh Hòa.
Từ đó đến nay tên gọi và địa giới của phường Ninh Hiệp được ổn định gồm 18 tổ dân phố, diện tích tự nhiên 588ha có địa giới phía bắc giáp với xã Ninh Đông, phía nam giáp xã Ninh Quang phía Tây giáp xã Ninh Bình; phía Đông dọc theo Quốc lộ 1 có cùng địa giới với xã Ninh Đa và Ninh Giang.
Phường Ninh Hiệp nằm trên hai bờ sông Dinh còn gọi là sông Vĩnh Phú hay sông Cái đây là con sông lớn nhất trên địa bàn khu vực thị xã Ninh Hòa nơi hội tụ của nhiều nguồn chảy, sông Dinh gồm có 3 nguồn chính hợp lại nguồn thứ nhất phát nguyên từ dãy núi Vọng Phu ở Khánh Dương chảy xuống, tục gọi là sông Cái; nguồn thứ hai phát nguyên từ Buôn Lác chảy theo hướng Tây Bắc – Đông Nam nhập vào sông Cái tại vùng Xuân Hòa, tục gọi là sông Cây Sao nguồn thứ ba phát nguyên từ dãy núi Đá Bàn chảy vào giáp sông Cái tại vùng Vĩnh Phú. Tại đây, sông mang tên chính thức là sông Dinh. Sông chảy qua địa bàn phường Ninh Hiệp khoảng 8km rồi đổ ra cửa biển Hà Liên, đầm Nha Phu. Trước đây, đoạn sông này tương đối sâu và rộng, thuyền nhỏ có thể qua lại đẻ vận chuyển hàng hóa hoặc đánh bắt thủy sản. Trải qua năm tháng, sông Dinh đã bị phù sa bồi đắp, tạo thành vùng đồng bằng trú phú cho phường Ninh Hiệp và các xã lân cận, rất thuận lợi cho việc chăn nuôi, trồng trọt và giao thông đi lại, cũng là nới cung cấp nguồn nước phục vụ sinh hoạt và sản xuất cho thị trấn, góp phần điều hòa khí hậu và tôn thêm vẻ đẹp của phường Ninh Hiệp ngày nay.
Về cấu tạo địa chất, vùng đất này chủ yếu là đất sét, chứa nhiều phù sa do dòng sông Dinh bồi đắp nên thích hợp thâm canh cây lúa nước và trồng hoa màu. Tuy vậy phường Ninh Hiệp thuộc vùng đât trũng nên khi mưa lớn dài ngày, nước từ nguồn chảy về mạnh dễ gây ngập lụt.
Về khí hậu, phường Ninh Hiệp nằm ở trung tâm đồng bằng Ninh Hòa, thuận lợi về khí hậu, đặc trưng của khí hậu là nhiệt đới gió mùa, có ảnh hưởng của khí hậu Đại Dương nhưng bị dãy núi Hòn Hèo áng ngữ ở phía Đông nên tương đối oi bức về mùa khô, ẩm ướt về mùa mưa. Nhìn chung khí hậu của phường Ninh Hiệp quanh năm luôn có ánh nắng mặt trời, thuận lợi cho việc phát triển kinh tế nông nghiệp các mùa đều có cây cối tốt tươi, môi trường thoáng mát.
Về giao thông, phường Ninh Hiệp nằm ở ngã ba của hai con đường chiến lược: Quốc lộ 1A chạy dọc Bắc – Nam và Quốc lộ 26 chạy lên Tây Nguyên. Trong nội thị có nhiều con đường, dãy phố ngang dọc ngoài ra, còn có tuyến đường sắt Bắc Nam đi ngang qua địa phận thị trấn và nhà ga xe lửa Ninh Hòa rất thuận lợi trong việc đi lại giao lưu buôn bán giữa miền xuôi với miền núi, giữa miền trong và miền ngoài. Như vậy, từ rất sớm phường Ninh Hiệp đã trở thành trung tâm kinh tế, giao thông trong huyện các vùng lân cận và Tây Nguyên. Phường Ninh Hiệp là nơi hội tụ nhiều mặt về tự nhiên, con người, kinh tế văn hóa của các vùng miền khác nhau, tạo cho thị trấn Ninh Hòa có một thế thuận lợi, vững chải trong việc phát triển kinh tế văn hóa, xã hội và an ninh quốc phòng.
Như vậy, phường Ninh Hiệp là vùng đất có sông, có đồng bằng màu mỡ, có phố xá sầm uất, có đường bộ, đường sắt, đường thủy, lại nằm trên tuyến giao thông Bắc – Nam và lên Tây Nguyên, ở vị trí đó, thị trấn Ninh Hòa xứng đáng là trung tâm kinh tế, văn hóa, xã hội của huyện Tân Định, phủ Thái Khang, phủ Ninh Hòa trước đây và huyện Ninh Hòa nay là thị xã Ninh Hòa.
|